Spam
Wat is ‘spam’?
Spam is de verzamelnaam van ongevraagde e-mailberichten met reclameboodschappen. De grens tussen spam en ‘gewoon’ e-mail is moeilijk te trekken. Niet iedere ongevraagde e-mail en niet iedere reclameboodschap is spam. Bij spam gaat het vooral om een combinatie van karakteristieken:
- het bericht heeft een commerciële inhoud;
- de afzender heeft het e-mailadres van de geadresseerde willekeurig van Internet gehaald;
- het adres van de afzender is vaak vervalst, zodat het niet mogelijk is om te klagen.
Enkele voorbeelden van spam:
- kettingbrieven, bijvoorbeeld handtekeningenacties of oproepen om zieke mensen te helpen;
- pyramidespelen en andere dubieuze verdien-snel-geld-beloftes;
- advertenties voor pornografische websites;
- advertenties voor illegale producten, zoals geneesmiddelen en software.
Spam ligt erg gevoelig in de internetwereld. Was het een jaar of vijf geleden nog een eer om een e-mail te krijgen van een onbekende, nu is de heersende opinie totaal omgeslagen. Maar liefst 86% van de internetbevolking is voorstander van regelgeving inzake spam.
Hoeveel spam wordt er op internet verstuurd?
Onderzoek uit 2000 geeft aan dat 80% van de Internetters wel eens spam ontvangt. Bij een kwart van de ondervraagden is dit zelfs dagelijks. Het aantal spamberichten varieert van enkele per week tot pakweg tien per dag. Deskundigen schatten dat zo’n 10% van al het e-mailverkeer op internet wordt veroorzaakt door reclame en andere ongewenste berichten.
Een geluk bij een ongeluk is nog dat slechts weinigen zich schuldig maken aan spampraktijken. Deskundigen hebben al eens becijferd dat indien slechts 1 procent van alle internetgebruikers zich aan spam gaat bezondigen, de rest 1000 spamberichten per dag zou krijgen. Het kan dus nog veel erger.
Hoeveel geld kost spam?
Spam kost de verzender vrij weinig: hooguit een paar duizend gulden voor het verzenden van tientallen miljoenen e-mailberichten.
De grootste kosten zitten echter aan de kant van internetgebruikers en -providers. Internetgebruikers zonder een vaste internetverbinding betalen telefoontikken om spamberichten binnen te halen. In de loop der jaren kunnen deze telefoonkosten behoorlijk oplopen.
Internetproviders hebben vooral te maken met spam die via USENET wordt verstuurd. Providers hebben een zogeheten news server nodig om klanten toegang te geven tot USENET. Zo’n server kost een provider al snel een ton, maar volgens deskundigen gaat meer dan de helft van de capaciteit op aan het verwerken en bestrijden van spam.
Is spam een of andere afkorting?
Over de herkomst van het woord spam doen verschillende verhalen de ronde. Spam is in de eerste plaats het Engelse woord voor gekookte, ingeblikte ham – in Nederland bekend als Smac. Daarvan wordt gezegd dat het alleen maar vult en geen enkele voedingswaarde of culinaire kwaliteit bezit. Spam zou hierdoor synoniem zijn geworden voor alles wat loze vulling zonder waarde is.
Een veel leukere verklaring voor het woord spam is een beroemde sketch uit de Engelse televisieserie Monty Python’s Flying Circus: een groep Vikingen maakt in een restaurant iedere conversatie gaandeweg onmogelijk door steeds luidruchtiger “spam, spam, spam, …” te zingen.
Wel zeker is dat het woord spam aanvankelijk alleen op USENET werd gebruikt voor berichten die in verschillende nieuwsgroepen tegelijk zijn gepubliceerd. Pas later kreeg spam de huidige betekenis van ongevraagde e-mailreclame.
Waar komen die spam-berichten vandaan?
Spammers achterhalen uw e-mailadres langs verschillende kanalen: via USENET, via webpagina’s en als u een eigen domeinnaam bezit, ook via de whois-databank. Vooral USENET is berucht als bron voor spammers. Als u ooit een bericht in een discussiegroep hebt gepubliceerd, is de kans vrij groot dat u vanaf zeker ogenblik spam zult ontvangen.
Een andere belangrijke bron van persoonsgegevens zijn gratis internetaanbieders (=> vraag 8.2). Bestudeer de kleine lettertjes dus goed als u zich registreert bij een gratis provider.
Hoe kan ik spam voorkomen?
Allereerst: publiceer uw e-mailadres niet op een website of in USENET-nieuwsgroepen. Spammers gebruiken namelijk speciale software, zogenoemde harvesters, om het World Wide Web en USENET te scannen op e-mailadressen.
Wat veel ervaren internetgebruikers doen is hun e-mailadres verminken, zodat de spamsoftware ze niet als zodanig herkent. Voorbeelden: als u wzweers at xs4all dot nl of wzweers@xs4all.haalditweg.nl tegenkomt, dan begrijpt de goede verstaander meestal wel dat het werkelijke adres wzweers@xs4all.nl is.
Een derde mogelijkheid is om een extra e-mailadres bij Yahoo! Mail of een andere gratis webmaildienst aan te vragen. Dit adres gebruikt u consequent als u ergens uw e-mailadres moet opgeven en u niet kunt overzien wat er precies met uw adres gebeurt.
En hoe kan ik er afkomen als ik het al krijg?
Enkele tips:
- Meld elk spambericht aan bij de website SpamCop. Deze dienst, gerund door vrijwilligers, pluist voor u de herkomst van de betreffende reclame uit en onderneemt actie.
- Klaag bij de provider waar de ongevraagde reclame vandaan komt. Dit vraagt echter wel enige speurzin. De provider is te achterhalen uit de zogenoemde headers van een e-mailbericht. Daarbij moet u vooral letten op de regels die met Received: beginnen. Als u de provider heeft gevonden, dan kunt u uw klacht richten aan het adres abuse@providernaam.extensie, waarbij u op de plaats van providernaam uiteraard de naam van de provider en op de plaats van extensie het betreffende land (bijvoorbeeld .nl of .be) of topniveaudomein (bijvoorbeeld .com of .net) invult. De meeste providers gebruiken het abuse-adres voor klachten.
- Gebruik speciale software om spam te verdelgen. Bekende softwarepakketten met even illustere namen zijn SPAM Attack Pro, Spam Hater, SpamScan97 en MailJail. De meeste zijn echter niet gratis.
Realiseert u zich wel dat al deze tips tijd en soms geld kosten. U kunt er ook voor kiezen om elk spambericht direct te verwijderen en u er zich verder niet druk om te maken. Maar wat u in ieder geval niet moet doen, is het volgende:
- Het spambericht beantwoorden. In de meeste gevallen bevat een spambericht geen geldige afzender en komt uw reactie dus nooit aan. En mocht het bericht wél een geldig retouradres hebben, dan maakt u het er alleen maar erger op. Uw reactie is voor de spammer een teken dat zijn berichten gelezen worden, wat meestal resulteert in nog meer spam.
- Een spambericht op USENET beantwoorden. Ook hiermee maakt u het probleem alleen maar groter, want zo houdt u een irrelevante discussie in stand. Bovendien worden spamberichten soms in duizenden nieuwsgroepen tegelijk geplaatst. Spammers zullen echt niet al die groepen langslopen om te kijken of er reacties op gekomen zijn.
- Links aanklikken die in spamberichten voorkomen. De links zijn vaak zodanig gecodeerd, dat de spammer precies kan herleiden dat u en niemand anders de link heeft aangeklikt. Dat leidt weer tot nieuwe spam.
- Reageren op het aanbod om van een zogenaamde mailinglijst te worden verwijderd. Sommige spamberichten vragen u een bericht terug te sturen met het kopje REMOVE, zodat u in de toekomst geen post meer van ze ontvangt. Advies: niet doen. Ook hiermee verraadt u dat u spamberichten leest.
- Er zijn websites die beloven dat zij uw naam van spamlijsten kunnen verwijderen. Die sites zijn echter vaak ook zelf weer verhulde spamlijsten die zoveel mogelijk e-mailadressen proberen te verzamelen. Niet op ingaan dus.
Is spam werkelijk zo effectief als marketinginstrument?
Het grootste voordeel van spam is dat het zo goedkoop is. Voor pakweg 1000 gulden kunt u 500 miljoen e-mailadressen kopen.
Ongevraagde reclame levert daarentegen meestal weinig rendement op. Bovendien krijgt het bedrijf daardoor een slechte naam. Spam levert bedrijven ook praktische problemen op: als u een bericht stuurt naar 500 miljoen geadresseerden, zou het heel goed kunnen dat u een miljoen boze reacties (!) retour krijgt. Daar zal uw provider of systeembeheerder vast niet blij mee zijn. U waarschijnlijk zelf ook niet.
Spam is (helaas) wel weer geschikt voor het aanprijzen van dubieuze diensten en producten, die via andere kanalen moeilijk te ‘vermarkten’ zijn zonder er last mee te krijgen. Een greep uit de vele voorbeelden: pornosites, detectivebureaus die uw ex-partner in de gaten houden, boeken met tips om uit de handen van de politie te blijven, enzovoorts.
Wat betekenen de termen ‘opt-in’ en ‘opt-out’?
In de discussies over het reguleren van spam duiken de termen ‘opt-in’ en ‘opt-out’ veelvuldig op.
- Opt-in (vaak vertaald als ‘permissiemail’): internetgebruikers krijgen alleen reclameboodschappen als ze daar vooraf mee hebben ingestemd.
- Opt-out: internetgebruikers krijgen wel ongevraagde reclame toegestuurd, maar ze kunnen dit desgewenst stopzetten.
Is spam wettelijk toegestaan?
Hiervoor is het belangrijk onderscheid te maken tussen spammen als activiteit en de feitelijke inhoud van spamberichten. Wat dat laatste betreft: wie via spam reclame maakt voor een illegale dienst, is hoe dan ook strafbaar. Zo belandden in mei 2000 twee Australische spammers in de cel, nadat ze in hun spamberichten onjuiste productinformatie hadden gezet.
Of het spammen als activiteit strafbaar is, verschilt per land. In Nederland is de meeste spam strijdig met de Wet bescherming persoonsgegevens (=> vraag 15.6). De Wbp staat het gebruik van e-mailadressen alleen toe als het om reclame voor producten gaat die een duidelijk verband hebben met het oorspronkelijke doel waarvoor de adressen zijn verzameld. E-mailadressen lukraak doorverkopen is er dus niet meer bij.
De Nederlandse Associatie voor Direct Marketing (DMSA) is geen voorstander van deze strenge aanpak. In augustus 2000 kwam de DMSA met een gedragscode, die nadrukkelijk uitgaat van een opt-out-systeem. Niet iedereen was blij met deze code. De DMSA-lobby leidde al snel tot kamervragen en bleek nauwelijks politiek draagvlak te hebben.
Ook op Europees niveau loopt nog steeds discussie over maatregelen tegen spam. De lidstaten zijn erg verdeeld.
De vraag blijft echter of deze maatregelen voldoende zijn. Ervaren internetters ondervinden dat de meeste spam uit de Verenigde Staten komt. De VS laten het reguleren van spam voornamelijk aan de markt over. Wel blijkt dat ook daar de marketingwereld steeds terughoudender wordt in het gebruik van spam.
Hoe kan ik zelf op een aanvaardbare manier onbekende personen benaderen?
Als u een onbekend persoon e-mailt, doet u er goed aan om eerst uzelf te introduceren in het bericht en te vertellen hoe u aan het e-mailadres van de geadresseerde bent gekomen – voor zover dat niet al uit de aard van het bericht blijkt. Eventueel kunt u nog aangeven dat het om een eenmalig, niet-commercieel bericht gaat.
En bestaat er een aanvaardbare manier om reclame te versturen?
Het beste is om voor ‘opt-in’ te kiezen: stuur uw reclame aan mensen die expliciet te kennen hebben gegeven deze te willen ontvangen. U kunt bijvoorbeeld hiervoor op uw website een inschrijvingsformulier maken. Het is netjes om daarbij aan te geven dat u de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp) respecteert en de ingevulde gegevens niet voor oneigenlijke doeleinden zult gebruiken.
laatste update: 12 oktober 2001
Laatste reacties