Nogmaals Google en China

Afgelopen zaterdag keek NRC-correspondent Garrie van Pinxteren terug op haar verblijf in China. Een zeer inzichtelijke beschouwing die impliciet ook de heikele relatie tussen Google en China verheldert. Hieronder enkele fragmenten.

Over China in het algemeen:

Wij mogen het [de westerse democratie – gP] dan zien als superieur aan het communisme, het fascisme en aan de fundamentele islam, maar China’s leiders denken daar heel anders over.

Vanaf het begin van de openstelling van China, die door China’s voormalig leider Deng Xiaoping in 1979 werd ingezet, hebben China’s leiders er binnen de communistische partij nooit doekjes om gewonden: de overname van westerse technologie en kennis is helemaal niet gericht op een omvorming van de Chinese ideologie, maar op de versterking van de Chinese natie. China moet voor alles voorkomen dat het uiteindelijk zal worden opgeslokt door westerse mogendheden, die er altijd op uit zijn om China ideologisch te corrumperen, te verzwakken en om de onafhankelijke Chinese staat uiteindelijk omver te werpen.

Over het belang van informatie voor China:

Ik denk dat China helemaal niet de geleidelijke weg op wil naar democratie volgens westers model. Net als Chinese leiders heeft Hu de meeste andere Chinese leiders heeft Hu ook weinig op met glasnost, omdat juist die nieuwe openheid de Sovjet-Unie in zijn ogen ten val heeft gebracht. De Chinese leiders zijn voor niets zo bang als voor instabiliteit en chaos.

Chaos kan in de ogen van de Chinese autoriteiten al snel ontstaan als gewone burgers aan de haal gaan met informatie die niet voor hen is bestemd en die ze door hun beperkte ontwikkelingsniveau niet op de juiste waarde kunnen schatten. Een dergelijk standpunt leidt logischerwijs en structureel tot censuur van het internet en tot beperking van de persvrijheid.

Dat de WHO in 2003 dacht dat China zijn lesje had geleerd, toen het na internationale druk meer openheid gaf over de besmettelijke longziekte sars, lijkt me dan ook een duidelijk geval van wishful thinking. Voortaan zou China meer openheid van zaken geven over rampen en ziekten, want het land zou hebben ingezien dat je met het achterhouden van informatie op den duur alleen maar meer ellende aanricht, verwachtte de WHO.

Maar bij een grote milieuramp eind vorig jaar in de Noord-Chinese stad Harbin reageerden de autoriteiten precies zoals bij het begin van de sars-epidemie. Ze hielden de ramp net zo lang geheim totdat de paniek door geruchten zo sterk was geworden dat ze wel openheid van zaken moesten geven.

Over zakendoen met China:

Veel buitenlandse zakenmensen geloven dat hun aanwezigheid in China eraan bijdraagt dat China een opener, democratischer land wordt. Toch zie je in de praktijk juist dat buitenlandse bedrijven zich eerder aan de Chinese normen en waarden aanpassen dan omgekeerd. Het zijn niet de multinationals die China’s bedrijfsleven hervormen, maar het is de Chinese overheid die de buitenlandse bedrijven precies daar inpast waar China ze het hardst nodig heeft.

[…] Yahoo is niet het enige internetbedrijf dat China helpt bij het uitoefenen van censuur. Op de Chinese versie van de zoekmachine van Google in China kun je geen informatie vinden die de Chinese overheid ongeschikt acht voor haar burgers, en ook Cisco en Microsoft werken binnen de kaders die de Chinese overheid stelt. In die zin heeft niet het westen China, maar China de manier van opereren van westerse bedrijven veranderd.

Juist op het gebied van het internet is de westerse toegeeflijkheid aan Chinese eisen een pijnlijke blamage. Toen China zich een paar jaar terug explosief begon te ontwikkelen als één van de belangrijkste internetgebruikers ter wereld, verwachtten velen dat juist internet hét breekijzer zou worden waarmee westerse normen en waarden China onherroepelijk zouden veranderen in een land dat net als wij transparantie, vrijheid van informatie en daardoor uiteindelijk ook de meerpartijendemocratie zou gaan omarmen. Dat is niet gebeurd, en het is verre van zeker dat dat in de toekomst wel gaat gebeuren.

Multinationals hebben, vaak terecht, het idee dat ze niet om de enorme Chinese markt en om China’s goede en goedkope productiemogelijkheden heen kunnen, als ze de toekomstige groei van hun bedrijf willen veiligstellen. Ze verdedigen hun gedrag in China door te stellen dat ze anders die aantrekkelijke Chinese markt domweg niet op komen. Veel westerse zakenmensen zijn waarschijnlijk ook gewoon blij met een sterke, autoritaire staat, met een land zonder vakbonden waar voldoende goedkope en hardwerkende werknemers voor de multinationals beschikbaar zijn.