Online hetze tegen veganisten
In de berichtgeving over de moord op Pim Fortuyn speelt internet een sleutelrol. Het net bood troost (condoleanceregisters), informatie (interview met de hoofdverdachte), haat (webforums) en aanknopingspunten voor justitieel onderzoek. Netkwesties sprak met de beheerders van Animal Freedom en Vegatopia over de gevolgen van de moord voor hun sites.
(dit artikel is eerder gepubliceerd op Netkwesties.nl)
Direct nadat vorige week dinsdagmiddag bekend was geworden dat op de site van Animal Freedom een interview met de hoofdverdachte van de moord op Pim Fortuyn te lezen, kwam een zondvloed aan vijandige e-mails op gang. Bert Stoop, oprichter en beheerder van de dierenrechtensite: ‘In korte tijd stroomden honderden haatmails binnen, op een gegeven moment zelfs één per 10 seconden.’
‘Erg intelligent waren de berichten niet’, zo vervolgt Stoop. ‘De meeste schreven alleen zoiets als “moordenaars” en dan vaak op nog verkeerd gespeld. Duidelijk was dat er een groot misverstand was. Volkert werkt immers helemaal niet bij Animal Freedom, maar bij Milieu Offensief.’
Ook het NOS-Journaal deed een duit in het zakje bij het misverstand: bij beelden van de Animal Freedom-site werd gezegd dat het om de site van Milieu Offensief ging. Stoop: ‘We hebben na de eerste uitzending om 18:00 nog gebeld met de NOS om dit misverstand recht te zetten, maar tevergeefs.’
Naast haatmails kreeg de site ook hackersaanvallen te verduren. ‘Normaliter krijgen we één aanval per dag. Na de moord nam dat toe tot één per uur. De firewall wist gelukkig alles tegen te houden. Overigens hebben we nu helemaal geen last meer van hackers.’
Interview
Animal Freedom besloot in eerste instantie om het gewraakte interview met Volkert van der G. op de site te laten staan. Wel werd uit privacyoverwegingen de URL zodanig aangepast dat de achternaam niet meer te herleiden was. Op de voorpagina nam Animal Freedom direct afstand van de moord op Fortuyn: ‘Wij veroordelen met kracht deze daad die recht ingaat tegen onze principes.’
Maar vier dagen later verdween het interview alsnog van de site. Stoop: ‘Dat hebben we om verschillende redenen gedaan. De tekst dateert van twee jaar geleden. Toen had Volkert nog een voorbeeldfunctie, maar nu heeft hij die niet meer, zelfs als zou blijken dat hij de dader helemaal niet is. Door het interview te verwijderen willen we daarnaast ook de privacy van Volkert respecteren en piëteit tonen jegens het slachtoffer.’
Demon(iseren)
Haatmails en hackersaanvallen – zijn het nu niet juist de dierenrechtenactivisten die worden gedemoniseerd? Bert Stoop, in het dagelijks leven psycholoog en sociaal-wetenschappelijk onderzoeker: ‘Er is zeker sprake van een hetze. Dat is ook wel begrijpelijk, want veganisten doen zich vaak voor als betere mensen. Dan is dit voor vleeseters een leuke kans om ze te laten struikelen.’
Op het forum van Vegatopia signaleren deelnemers eveneens een hetze. Maar volgens Fabian is die gericht tegen veganisten en niet tegen vegetariërs: ‘Op deze site, de vegetarische startpagina en op Vegafaqts geen problemen. Maar op het NVV- [Nederlandse Vereniging voor Veganisme – WZ] voortdurend. Mensen die tot op de dag van maandag nog nooit van B12 en veganisme hadden gehoord uiten daar hun frustratie.’
Stoop over demoniseren: ‘Alleen het woord al is in ons geval ironisch. De eerste vijf letters daarvan zijn Demon en dat is precies de naam van provider die Milieu Offensief host. Je kunt dat gemakkelijk zien aan hun webadres: www.vmow.demon.nl.’
‘Het toeval wil dat ook wij bij provider Demon zitten. Vroeger was ons adres dan ook www.animalfreedom.demon.nl, maar dat leidde tot klachten. Sommige christelijke lieden weigerden een site te bezoeken met de duivel in de URL. Later hebben we een eigen domein aangevraagd.’
‘Nu ben ik alleen maar erg blij dat we dat toen gedaan hebben. Ik heb provider Demon wel eens gevraagd hoe ze in hemelsnaam aan hun naam waren gekomen. Ze wisten het zelf ook niet precies meer, ze hadden ‘m aan de kroegtafel verzonnen.’
Extremer
De BVD maakt in zijn laatste jaarverslag duidelijk onderscheid tussen milieuactivisten en dierenrechtenactivisten, zo berichtte De Telegraaf. De laatste zouden veel gewelddadiger zijn. Stoop verklaart: ‘Dierenleed is ook erger dan milieuleed. Bij het milieu gaat het om zaken als biodiversiteit en ecologisch evenwicht. Maar bij dierenrechten gaat het concreet om levende wezens.’
Ook Jan Lieftink, beheerder van Vegatopia, een andere veelbezochte site voor vegetariërs en veganisten, dat sommige dierenrechtenactivisten extremer lijker te worden: ‘Als ik zo kijk wat hier allemaal gepost wordt, dan denk ik dat wij toch eigenlijk een stelletje vredelievende hippies zijn. Maar toch… in die circa 30.000 berichten van het afgelopen jaar ben ik wel meer radicale figuren tegengekomen dan in de zes jaar daarvoor.’
Hij voegt er direct aan toe dat deze cijfers geen objectief beeld geven: ‘Vóór 2001 was er in Vegatopia niet zo’n succesvol forum. Maar hoe dan ook: ik zie toch meer radicalen dan tot voor een jaar. En als het forum niet beheerd zou worden door moderators, had ik er waarschijnlijk nog wel vaker mee te maken gehad en was het in Vegatopia ongetwijfeld al geregeld op digitale knokpartijen uitgelopen tussen radicale dierenbevrijders en gematigde vegetariërs.’
BVD
Het Vegatopia-forum wordt overigens niet alleen voor discussie gebruikt. Lieftink: ‘Wat me wel is opgevallen in de afgelopen maanden is dat mensen uit de dierenbevrijdingshoek Vegatopia af en toe gebruiken om demonstranten en nieuwe sympathisanten te werven.’
Maakt dat het werk van de BVD niet alleen maar gemakkelijker? ‘Ach, ik denk dat het voor de BVD niet heel interessant is om op Vegatopia te patrouilleren. Er komt wel een handjevol mensen dat zich bezighoudt met “directe actie”, maar die gaan op een publiek forum echt niet onthullen welke strafbare zaken ze nog gaan plegen of al gepleegd hebben.’
‘Dat de BVD mij persoonlijk zou benaderen, acht ik eigenlijk helemaal uitgesloten. Ik weet namelijk nagenoeg niks van mijn gebruikers. Ik heb hooguit een IP-adres en of ze daar nou in geïnteresseerd zijn?’
Bert Stoop denkt dat de BVD wel degelijk interesse in Animal Freedom heeft: ‘Ik heb geen bewijzen, maar ik neem aan dat ze al mijn telefoongesprekken en e-mails aftappen. Maar ach, laat ze hun gang maar gaan. Animal Freedom werkt alleen samen met partijen die op een legale manier bezig zijn. Wij hebben daarom niets te verbergen. Bovendien wekken versleutelde berichten alleen maar argwaan.’
Animal Freedom is tot nu toe slechts één keer benaderd door opsporingsfunctionarissen. ‘Een rechercheur verzocht mij per e-mail het verhaal over Volkert weg te halen. In eerste instantie stuurde ik hem een standaardreactie terug. Daarop reageerde hij wat geprikkeld, maar ik heb hem weten uit te leggen dat we gewoon ontzettend veel e-mails te beantwoorden hadden.’
Reflectie
Na de moord is Stoop een week lang fulltime bezig geweest met damage control: ‘Pas nu hebben we wat meer tijd om na te denken. De aanleiding hiertoe is niet leuk, maar het geeft ons nu wel de mogelijkheid om het publiek uit te leggen waar we precies mee bezig zijn.’
‘Ook heb ik dagen lopen peinzen hoe Volkert tot zijn daad gekomen is, aangenomen dat hij de dader is. Maar ik heb er geen verklaring kunnen vinden. Zijn daad is op geen enkele manier rationeel te verklaren. Ik hou het er maar op dat hij een soort Zorro is, iemand die zich in het dagelijks leven een sul voelt en in het geheim de held wil spelen.’
Op het forum van Vegatopia wordt eveneens volop gespeculeerd over de motieven van de dader. Er heerst vooral ongeloof. Deelnemer Moonflower vraagt zich af: ‘Kun je iemand die een moord pleegt eigenlijk nog wel een veganist noemen? Iemand die een voorstander is van geweld tegen anderen – op welke gronden kan zo’n persoon zich veganist noemen?’
Er wordt voorzichtig geopperd dat Volkert van der G. een tekort aan vitamine B12 zou kunnen hebben. Deze vitamine komt alleen in dierlijke voedingsmiddelen voor. Een B12-tekort kan onder meer tot psychosen, lichte tot ernstige depressies en gewelddadig gedrag leiden, schrijft veganist Michel Post in zijn studie Vitamine B12 en Veganisme uit 1997. Een forumdeelnemer vult het rijtje symptomen aan met ‘vergeetachtigheid en verstrooidheid’.
Maar deze hypothese wordt direct door andere deelnemers verworpen. Henriët: ‘Maar dat onstaat dan toch niet heel plotseling? Mensen in zijn omgeving merken dan toch verandering?’ En Karoush: ‘Zou zo’n verstrooid iemand dan zo verdomd goed kunnen schieten? De pistool goed vasthouden? Goed mikken?’
Stilzwijgen
‘Wat het allemaal erg lastig maakt is dat Volkert nog helemaal geen verklaring heeft afgelegd’, meent Bert Stoop. Maar Jan Lieftink houdt zijn hart vast: ‘Als Volkert straks gaat zeggen dat hij het deed als protest tegen wat dieren wordt aangedaan, dan is dat een enorme dreun voor de dierenrechtenbeweging en het vegetarisme. Ik wil er nog maar niet aan denken hoe enorm.’
Stoop: ‘Hoe pijnlijk dat ook zal zijn, dan is het speculeren tenminste afgelopen en kunnen we weer verder.’
Online hetze tegen veganisten
In de berichtgeving over de moord op Pim Fortuyn speelt internet een sleutelrol. Het net bood troost (condoleanceregisters), informatie (interview met de hoofdverdachte), haat (webforums) en aanknopingspunten voor justitieel onderzoek. Netkwesties sprak met de beheerders van Animal Freedom en Vegatopia over de gevolgen van de moord voor hun sites.
(dit artikel is eerder gepubliceerd op Netkwesties.nl)
Direct nadat vorige week dinsdagmiddag bekend was geworden dat op de site van Animal Freedom een interview met de hoofdverdachte van de moord op Pim Fortuyn te lezen, kwam een zondvloed aan vijandige e-mails op gang. Bert Stoop, oprichter en beheerder van de dierenrechtensite: ‘In korte tijd stroomden honderden haatmails binnen, op een gegeven moment zelfs één per 10 seconden.’
‘Erg intelligent waren de berichten niet’, zo vervolgt Stoop. ‘De meeste schreven alleen zoiets als “moordenaars” en dan vaak op nog verkeerd gespeld. Duidelijk was dat er een groot misverstand was. Volkert werkt immers helemaal niet bij Animal Freedom, maar bij Milieu Offensief.’
Ook het NOS-Journaal deed een duit in het zakje bij het misverstand: bij beelden van de Animal Freedom-site werd gezegd dat het om de site van Milieu Offensief ging. Stoop: ‘We hebben na de eerste uitzending om 18:00 nog gebeld met de NOS om dit misverstand recht te zetten, maar tevergeefs.’
Naast haatmails kreeg de site ook hackersaanvallen te verduren. ‘Normaliter krijgen we één aanval per dag. Na de moord nam dat toe tot één per uur. De firewall wist gelukkig alles tegen te houden. Overigens hebben we nu helemaal geen last meer van hackers.’
Interview
Animal Freedom besloot in eerste instantie om het gewraakte interview met Volkert van der G. op de site te laten staan. Wel werd uit privacyoverwegingen de URL zodanig aangepast dat de achternaam niet meer te herleiden was. Op de voorpagina nam Animal Freedom direct afstand van de moord op Fortuyn: ‘Wij veroordelen met kracht deze daad die recht ingaat tegen onze principes.’
Maar vier dagen later verdween het interview alsnog van de site. Stoop: ‘Dat hebben we om verschillende redenen gedaan. De tekst dateert van twee jaar geleden. Toen had Volkert nog een voorbeeldfunctie, maar nu heeft hij die niet meer, zelfs als zou blijken dat hij de dader helemaal niet is. Door het interview te verwijderen willen we daarnaast ook de privacy van Volkert respecteren en piëteit tonen jegens het slachtoffer.’
Demon(iseren)
Haatmails en hackersaanvallen – zijn het nu niet juist de dierenrechtenactivisten die worden gedemoniseerd? Bert Stoop, in het dagelijks leven psycholoog en sociaal-wetenschappelijk onderzoeker: ‘Er is zeker sprake van een hetze. Dat is ook wel begrijpelijk, want veganisten doen zich vaak voor als betere mensen. Dan is dit voor vleeseters een leuke kans om ze te laten struikelen.’
Op het forum van Vegatopia signaleren deelnemers eveneens een hetze. Maar volgens Fabian is die gericht tegen veganisten en niet tegen vegetariërs: ‘Op deze site, de vegetarische startpagina en op Vegafaqts geen problemen. Maar op het NVV- [Nederlandse Vereniging voor Veganisme – WZ] voortdurend. Mensen die tot op de dag van maandag nog nooit van B12 en veganisme hadden gehoord uiten daar hun frustratie.’
Stoop over demoniseren: ‘Alleen het woord al is in ons geval ironisch. De eerste vijf letters daarvan zijn Demon en dat is precies de naam van provider die Milieu Offensief host. Je kunt dat gemakkelijk zien aan hun webadres: www.vmow.demon.nl.’
‘Het toeval wil dat ook wij bij provider Demon zitten. Vroeger was ons adres dan ook www.animalfreedom.demon.nl, maar dat leidde tot klachten. Sommige christelijke lieden weigerden een site te bezoeken met de duivel in de URL. Later hebben we een eigen domein aangevraagd.’
‘Nu ben ik alleen maar erg blij dat we dat toen gedaan hebben. Ik heb provider Demon wel eens gevraagd hoe ze in hemelsnaam aan hun naam waren gekomen. Ze wisten het zelf ook niet precies meer, ze hadden ‘m aan de kroegtafel verzonnen.’
Extremer
De BVD maakt in zijn laatste jaarverslag duidelijk onderscheid tussen milieuactivisten en dierenrechtenactivisten, zo berichtte De Telegraaf. De laatste zouden veel gewelddadiger zijn. Stoop verklaart: ‘Dierenleed is ook erger dan milieuleed. Bij het milieu gaat het om zaken als biodiversiteit en ecologisch evenwicht. Maar bij dierenrechten gaat het concreet om levende wezens.’
Ook Jan Lieftink, beheerder van Vegatopia, een andere veelbezochte site voor vegetariërs en veganisten, dat sommige dierenrechtenactivisten extremer lijker te worden: ‘Als ik zo kijk wat hier allemaal gepost wordt, dan denk ik dat wij toch eigenlijk een stelletje vredelievende hippies zijn. Maar toch… in die circa 30.000 berichten van het afgelopen jaar ben ik wel meer radicale figuren tegengekomen dan in de zes jaar daarvoor.’
Hij voegt er direct aan toe dat deze cijfers geen objectief beeld geven: ‘Vóór 2001 was er in Vegatopia niet zo’n succesvol forum. Maar hoe dan ook: ik zie toch meer radicalen dan tot voor een jaar. En als het forum niet beheerd zou worden door moderators, had ik er waarschijnlijk nog wel vaker mee te maken gehad en was het in Vegatopia ongetwijfeld al geregeld op digitale knokpartijen uitgelopen tussen radicale dierenbevrijders en gematigde vegetariërs.’
BVD
Het Vegatopia-forum wordt overigens niet alleen voor discussie gebruikt. Lieftink: ‘Wat me wel is opgevallen in de afgelopen maanden is dat mensen uit de dierenbevrijdingshoek Vegatopia af en toe gebruiken om demonstranten en nieuwe sympathisanten te werven.’
Maakt dat het werk van de BVD niet alleen maar gemakkelijker? ‘Ach, ik denk dat het voor de BVD niet heel interessant is om op Vegatopia te patrouilleren. Er komt wel een handjevol mensen dat zich bezighoudt met “directe actie”, maar die gaan op een publiek forum echt niet onthullen welke strafbare zaken ze nog gaan plegen of al gepleegd hebben.’
‘Dat de BVD mij persoonlijk zou benaderen, acht ik eigenlijk helemaal uitgesloten. Ik weet namelijk nagenoeg niks van mijn gebruikers. Ik heb hooguit een IP-adres en of ze daar nou in geïnteresseerd zijn?’
Bert Stoop denkt dat de BVD wel degelijk interesse in Animal Freedom heeft: ‘Ik heb geen bewijzen, maar ik neem aan dat ze al mijn telefoongesprekken en e-mails aftappen. Maar ach, laat ze hun gang maar gaan. Animal Freedom werkt alleen samen met partijen die op een legale manier bezig zijn. Wij hebben daarom niets te verbergen. Bovendien wekken versleutelde berichten alleen maar argwaan.’
Animal Freedom is tot nu toe slechts één keer benaderd door opsporingsfunctionarissen. ‘Een rechercheur verzocht mij per e-mail het verhaal over Volkert weg te halen. In eerste instantie stuurde ik hem een standaardreactie terug. Daarop reageerde hij wat geprikkeld, maar ik heb hem weten uit te leggen dat we gewoon ontzettend veel e-mails te beantwoorden hadden.’
Reflectie
Na de moord is Stoop een week lang fulltime bezig geweest met damage control: ‘Pas nu hebben we wat meer tijd om na te denken. De aanleiding hiertoe is niet leuk, maar het geeft ons nu wel de mogelijkheid om het publiek uit te leggen waar we precies mee bezig zijn.’
‘Ook heb ik dagen lopen peinzen hoe Volkert tot zijn daad gekomen is, aangenomen dat hij de dader is. Maar ik heb er geen verklaring kunnen vinden. Zijn daad is op geen enkele manier rationeel te verklaren. Ik hou het er maar op dat hij een soort Zorro is, iemand die zich in het dagelijks leven een sul voelt en in het geheim de held wil spelen.’
Op het forum van Vegatopia wordt eveneens volop gespeculeerd over de motieven van de dader. Er heerst vooral ongeloof. Deelnemer Moonflower vraagt zich af: ‘Kun je iemand die een moord pleegt eigenlijk nog wel een veganist noemen? Iemand die een voorstander is van geweld tegen anderen – op welke gronden kan zo’n persoon zich veganist noemen?’
Er wordt voorzichtig geopperd dat Volkert van der G. een tekort aan vitamine B12 zou kunnen hebben. Deze vitamine komt alleen in dierlijke voedingsmiddelen voor. Een B12-tekort kan onder meer tot psychosen, lichte tot ernstige depressies en gewelddadig gedrag leiden, schrijft veganist Michel Post in zijn studie Vitamine B12 en Veganisme uit 1997. Een forumdeelnemer vult het rijtje symptomen aan met ‘vergeetachtigheid en verstrooidheid’.
Maar deze hypothese wordt direct door andere deelnemers verworpen. Henriët: ‘Maar dat onstaat dan toch niet heel plotseling? Mensen in zijn omgeving merken dan toch verandering?’ En Karoush: ‘Zou zo’n verstrooid iemand dan zo verdomd goed kunnen schieten? De pistool goed vasthouden? Goed mikken?’
Stilzwijgen
‘Wat het allemaal erg lastig maakt is dat Volkert nog helemaal geen verklaring heeft afgelegd’, meent Bert Stoop. Maar Jan Lieftink houdt zijn hart vast: ‘Als Volkert straks gaat zeggen dat hij het deed als protest tegen wat dieren wordt aangedaan, dan is dat een enorme dreun voor de dierenrechtenbeweging en het vegetarisme. Ik wil er nog maar niet aan denken hoe enorm.’
Stoop: ‘Hoe pijnlijk dat ook zal zijn, dan is het speculeren tenminste afgelopen en kunnen we weer verder.’
Lees ook: